Mineraller

fosfor

FOSFOR
  Genel :  
  Fosfor, asidik, metalik olmayan temel bir makromineraldir. Kalsiyumdan sonra vücutta en bol bulunan bir mineraldir. P sembolü ile ifade edilir.
  Faydalari :  
  Anormal düsük kan sirkülasyon seviyeleri hipofosfatemi diye bilinir.
Agiz sagligi :
  Fosfor bazi gum rahatsizliklarini iyilestirir.
Fosfor eksikligi neticesinde periodontal rahatsizlik meydana gelebilir.
Vücudun fosfor miktarinin % 5 i dislerde yogunlasir. Dislerin büyümesi için fosfor gereklidir.
Diskilama sistemi :    
Fosfor böbreklerin fonksiyonunu gelistirebilir.    
Fosfor idrar tutamamanin bir çesidi olan male dribble i iyilestirebilir.
Hücreler :
  Fosfor hücrelerin büyümesini ve onarimini gelistirir.
Iskelet kas sistemi :
  Vücudun fosfor miktarinin % 80 i kemiklerde kalsiyum fosfat seklinde depolanmistir.
Fosfor kemik büyümesi için gereklidir.    
Fosfor eksikligi neticesinde kemik agrisi olusabilir.
Fosfor kemiklerdeki kalsiyum kaybini minimize ederek çatlak veya kiriklarin iyilesmesini hizlandirir.
Fibromiyalji hastalarinda genellik düsük fosfor seviyeleri bulunmustur.
Fosfor eksikligi neticesinde eklem agrisi veya eklem sertlesmeleri olusabilir.
Fosfor eksikligi neticesinde kas zayiflamasimeydana gelebilir.
Fosfor kaslarin kontra hareketlerini gelistirerek ve kas zayiflamalarini önleyerek kas fonksiyonlarini gelistirmede yardimci olur.
Vücuttaki toplam fosfor miktarinin % 10 u iskelet kaslarinda toplanmistir.
Fosfor eksikligi neticesinde osteoartrit meydana gelebilir.
Fosfor eksikligi neticesinde osteomalazi meydana gelebilir.
Fosforun osteoporosis in iyilestirilmesi ile yakin iliskisi vardir.
Fosfor eksikligi neticesinde rickets olusabilir.    
Kalp dolasim sistemi :
  Fosfor kalp çarpintisi hizini normallestirir ve aritmi yi önler.
Fosfor eksikligi kalbin kontratak yetenegini zayiflatir ve fosfor seviyelerindeki artis kalbin fonksiyonlarini gelistirebilir.
Kulaklar - Isitme :
  Fosfor eksikligi neticesinde dis isitme kanalinda sert kulak waksi (ear wax)olusabilir.
Metabolizma :
  Fosfor eksikligi neticesinde anoreksi nervosa olusabilir.
Fosfor eksikligi neticesinde istah kaybi olusabilir.
Takviye fosfor (günde 4000 mg sodyum fosfat) atletlerde yogun egzersiz sonucu olusan laktik asit birikmesini azaltarak atletik performansi gelistirir.
Fosfor ( günde 1200 mg kalsiyum fosfat, 600 mg potasyum fosfat ve 300 mg sodyum fosfat ) vücut basal metabolic rate ini arttirir.
Fosfor, adenosine triphosphate (ATP) molekülünde oldugu için enerji üretiminde gereklidir.
Fosfor, egzersiz sirasinda olusan laktik asidin asiri üretilmesini engelleyerek egzersiz kapasitesini maksimuma arttirir.
Dayaniklilik çalismalari yapan atletlerde günde alinacak 4000 mg sodyum fosfat atletik performansi gelistirir.
Fosfor eksikligi neticesinde kas yorgunlugu olusabilir. Takviye alinacak fosfor ( potasyum fosfat) kas yorgunlugunu geciktirmede yardimci olur.
Fosfor obeziteden etkilenmis kisilerde thermogenesis i arttirarak kilo kaybini kolaylastirir. Fosfor eksikligi neticesinde obezite gelisebilir.
Sinir sistemi :
  Fosfor eksikligi neticesinde zayif konsantrasyonmeydana gelebilir.
Fosfor eksikligi neticesinde confusion olusabilir.    
Fosfor, nöronlarin ürettigi sinir impulslari için gereklidir.
Fosfor asiri stresi hafifletir.    
Seksüel sistem :
  Fosfor eksikligi neticesinde erkek iktidarsizligimeydana gelebilir.
  Fosfor, erkeklerde premature ejaculation u iyilestirebilir.
   Biyolojik Etkinlikleri:  
Absorpsiyon :  
  Diyetsel fosforun % 60 - 70 i orta jejunum da absorplanir. Bu oran bu bölümde anlatilan bir çok destekleyici ve karsi koyucu faktörler yüzünden degisir.
Parathormone vücudun fosfor absorpsiyonunu regüle eder.
Asiri fosfor, idrar yolu ile kolayca atilir.
   Eksikligi:  
  Eksikliginden ziyade asiri diyetsel alimi söz konusudur. Dünya nüfusunun sadece % 2 sinde eksikligi görülmüstür.
   Diyetsel Kaynaklari :  
   
Verilen rakamlar mg cinsinden olup 100 gr lik porsiyondaki fosfor miktarini gösterir.
     
Balik
çogu balik   sardunya
Bitkiler
akdiken   kusburnu
alfalfa   maydanoz
black cohosh   meyan kökü
çay   nane
equisetum sarimsak
ginseng   zencefil
goldenseal    
Baklagiller
soya fasulyesi    
Çerezler
badem kestane
Brezilya fistigi Macadamia fistigi
ceviz maun fistigi
Coconut pecan fistigi
çam fistigi pistachio fistigi
findik  
Et
hindi   tavuk
karaciger    
Mantar    
Meyvalar    
çilek   lychee
hurma   muz
incir   üzüm
muz    
Proseslenmis gidalar içecekler ambalaj basina 500 e kadar
Sebzeler
havuç   marul
hiyar   rezene
kaRNAbahar   su teresi
kuskonmaz   yabani havuç
patates    
Süt ürünler
peynir   süt
Tahillar    
arpa   yulaf
bugday    
Tohumlar
ayçekirdegi susam tohumlari
bal kabagi çekirdegi    
yumurta    
   Bulunus Sekilleri :  
  Demir fosfat :Demir ve fosfor ihtiva eder.
Fosforik asit :Fosforun inorganik asit formudur.
Kalsiyum fosfat ( apatit, hidroksiapatit ) :Vücuttaki fosforun % 85 - 90 i, kalsiyum ile birleserek bu çözünmeyen sekli olusturur. Kimyasal yapisi Ca(CPO4)2 dir. % 43,4 fosfor, % 56,6 kalsiyum ihtiva eder.
Magnezyum fosfat :Çözünmeyen formu olup feçes ile disari atilir.
Potasyum fosfat :Kimyasal yapisi KH2PO4 olup potasyum ve fosfor ihtiva eder.
Sodyum fosfat :Sodyum ve fosfor ihtiva eder. Fosfor tamamlayicilarinda sik kullanilir.
   Ticari Ürünler :  
Tekli oral fosfor ürünleri:      
  Fosfor tamamlayici ürünlerinin çogu dibazik sodyum fosfat formunda satilir.
530 mg lik kapsüller halinde kalsiyum fosfat ürünleri de mevcuttur.
Oral formüller :
  Diger vitamin ve minerallerle kombine halde 109 mg fosfor ihtiva eden tabletler 2500 mg potasyum fosfatve 1500 mg sodyum fosfat ihtiva eden 17 gr lik paketsporcu tozlari
   Tamamlayici dozlar :  
  Vücuttaki miktari :      
  Ortalama bir insan vücudu toplam 650 gram fosfor ihtiva eder.
Yaygin eksiklik :
  Eksikliginden ziyade asiri diyetsel alimi söz konusudur. Dünya nüfusunun sadece % 2 sinde eksikligi görülmüstür.
Ortalama diyetsel alim :
  Ortalama bir bati diyeti ile günde 800 - 1500 mg fosfor alinir.
Resmi miktar RDA :
  Tavsiye edilen günlük fosfor miktari bebeklerde günde 300 - 500 mg, çocuklar ve yetiskinlerde ise günde 800 - 1200 mg dir.
RDA önerisi yeni dogmus bebeklerde ve 6 aylik bebeklere kadar günde 300 mg dir.
RDA önerisi 6 ay 1 yas arasigünde 500 mg dir.
RDA önerisi 1yil 10 yas arasi günde 800 mg dir.
RDA önerisi 25 yas ve daha üzeri için günde 800 mg dir.
RDA önerisi bakici annelere ve hamile kadinlara günde 1200 mg dir.
Tedavi amaçli alim :
  Çesitli kliniklerde günde 1200 mg kalsiyum fosfat, 600 mg potasyum fosfat ve 300 mg sodyum fosfat kombinasyonu alinmasi arastirilmaktadir.
Yine bazi kliniklerde atletlere ve hastahanelik hastalara günde 3000 - 4000 mg sodyum fosfatin veya günde 6000 - 12000 mg kalsiyum fosfat yüklemesinin etkileri arastirilmaktadir.
Diger minerallerle balans :
  Kalsiyum: fosfor orani dikkatli bir sekilde 1:1 oraninda balanslanmalidir.
   Negatif etkileyenler :  
Farmasotik ilaçlar :      
  Alüminyum esasli anti - asitler ince barsakta inorganik fosfora baglanarak fosfor eksilmesine sebep olurlar.
Karbonhidratlar :
  Asiri sakkaroz tüketimi fosfor eksilmesine sebep olur.
Metilksantinler :
  Kafein böbreklerden fosfor atilimina sebep olur.
Mineraller :
  Alüminyum, fosforun absorpsiyonunu engeller.
Arsenik, fosforun vücuttan atiliminasebep olur.
Kalsiyum, vücutta fosforun absorpsiyonu ile yarisir. Ideal kalsiyum/fosfor orani 1/1 olup bu oranin üstünde kalsiyum alimi fosforun vücuttan atilmasina sebep olur.
Demir, vücudun fosforu absorpsiyonlamasina karsi koyar.
Magnezyum, çözünmeyen magnezyum fosfat tesekkülü ile fosforun absorpsiyonuna karsi koyar.
Mangan, vücudun fosforu absorpsiyonlamasina karsi koyar.
Çinko, vücutta fosforun absorpsiyonu ile yarisir.
Metabolizma hastaliklari :
  Hiperparatiroidizm serum fosfor seviyelerinin düsmesine sebep olabilir.
Sindirim hastaliklari :
  Diyare, fosforun vücuttan atilmasini arttirir ve belki de fosfor eksikligine sebep olabilir.
Kusma, fosforun vücuttan atilmasini arttirir ve belki de fosfor eksikligine sebep olabilir.
   Negatif etkileri :  
  Asiri fosfor seviyeleri hiperfosfatemi diye bilinir.
Mineraller :
  Asiri fosfor tüketimi kalsiyum absorpsiyonunu gizler ve vücutta kalsiyumu bir sülük gibi emer.
2:1 oraninda fosfor:kalsiyum ihtiva eden bir diyet hipokalsemi denen kronik bir kalsiyum eksikligine ve ikincil bir Hiperparatiroidizm e sebep olur. Optimal fosfor:kalsiyum orani 1:1 olmalidir.
Fosfor, demire baglanarak onun absorpsiyonunu azaltir.
Fosfor, çözünmeyen magnezyum fosfat teskil ederek magnezyumun absorpsiyonuna karsi koyar.
Fosfor ve mangan birbirlerinin absorpsiyonuna karsi koyarlar.
Fosfor çinkonun absorpsiyonu ile yarisir.    
Vitaminler :
  Asiri serum fosfat, aktif D vitamini üretimini baskilar.
  Toksinlere karsi tepkisi:  
 
Organik asitler :      
  Fosfor ( günde 4000 mg sodyum fosfat ) egzersiz sirasinda laktik asit toplanmasini azaltir.
Takviye fosfor, dayaniklilik idmanlari sonrasi laktik asit toplanmasini azaltir.
   Kimyasallarla Etkilesimi:  
 
  ETKILEDIKLERI
Gazlar :
  Fosfor ( kalsiyum fosfat, potasyum fosfat, sodyum fosfat ) kanin kaslara oksijen tasima yetenegini arttirir ve oksijen alimini maksimuma yükseltir.
Hormonlar :
  Fosfor, plazmadaki triiodothyronine (T3) seviyelerinin düsmesini önlemede yardimci olur.
Krebs cycle bilesikleri :
  Fosfor, adenosine diphosphate (ADP) molekülüne kreatin fosfat yolu ile fosfat temin eder.
Fosfor, adenosine triphosphate (ADP) molekülüne fosfat temin eder.
Fosfor, adenosine monophosphate (ADP) molekülüne fosfat temin eder.
Fosfor, kreatin fosfatmolekülüne fosfat temin eder.
Lipidler :
  Fosfor, phospholipid ler ve sphingolipid lerle birleserek yag asitlerinin, vücut boyunca tasinmalarini kolaylastirir.
Fosfor, fosforik asit olarak phospholipid lerin bir komponentidir.
Fosfor, fosforik asit olarak sphingolipid lerin bir komponentidir.
Metabolizma bilesikleri :
  Fosfor, 2,3 - diphosphoglycerate in bir komponentidir.
Nörotransmitterler :
  Fosfor, L - dopa nin dopamine e dönüsmesinde temel bir kofaktördür.
Nükleik bilesikler :
  Fosfor, deoxyribonucleic acid (DNA) ve ribonucleic acid (RNA) gibi polinükleotidleri olusturan nükleotidlerin temel bir komponentidir.
Fosfor, phytic asitin bir komponentidir.    
Proteinler :
  Fosfor, içsel proteinlerin sentezini ve metabolizmasini gelistirir.
Vitaminler :
  Fosfor, A vitamini ile sinerjiktir.    
Fosfor, B2 vitamininin aktif içsel koenzim formuna dönüsmesini kolaylastirir.
Fosfor, B3vitamininin aktif içsel koenzim formuna dönüsmesini kolaylastirir.
     
ETKILENDIKLERI
Egzersizler :
  Egzersiz, vücudun fosfor absorpsiyonunu gelistirir.
Egzersiz, kemiklerde fosfor birlesmesini arttirir.
Enzimler :
  Phosphatases enzimi fosfor ihtiva eden moleküllerden fosfor salinmasini katalizler ve fosforun vücutta tasinmasini saglar.
Alkalin phosphatase fosforun kemiklere dagitimini kolaylastirir.
Creatine phosphokinase, kreatin ve fosforun kreatin fosfata dönüsmesini katalizler.
Hormonlar :
  Melatonin, fosfor metabolizmasinda ve regülasyonunda gereklidir.
Parathormone,yükselen kalsiyum seviyelerine cevap olarak vücuttan fosfor atilimini regüle eder.
Mineraller :
  Magnezyum, fosforun fonksiyonlarini gelistirir.
Vitaminler :
  A vitamini, fosforun fonksiyonlarini gelistirir.
C vitamini, fosforun fonksiyonlarini gelistirir.
Fosfordan yararlanabilme ve absorpsiyonu için D vitamini gereklidir. D vitamini eksikligi fosfor atilimina sebep olur.
   Toksik etkileri:  
  Iskelet kas sistemi :    
Asiri fosfor, kemik kaybini hizlandiran Parathormone üretimini hizlandirir.
Asiri fosfor tüketiminde vücutta yumusak dokularda kalsiyum artiklari olusabilir.
Asiri fosfor tüketimi ( Fosfor:kalsiyum orani 1:1 den fazla ) kalsiyumu tüketebilir ve neticesinde osteoporosis olusabilir.
Asiri fosfor tüketimi kalsiyum absorpsiyonunu azaltarak ve kalsiyum:fosfor: oranini 1:1 den düsürerek periodontal rahatsizliga sebep olabilir.
Ancak asiri olmayan fosfor seviyeleri de periodontal rahatsizligi önlemede yardimci olur.
Metabolizma :
  Fosfor:kalsiyum orani 2:1 olan bir diyetikincil bir Hiperparatiroidizm e sebep olabilir.
Sindirim sistemi :
  Asiri fosfor tüketimi ( günde 1 gr i asan dozlar ) ishale sebep olabilir.

alüminyum

|

arsenik

|

bakır

|

baryum

|

berilyum

|

bor

|

brom

|

civa

|

çinko

|

demir

|

flor

|

fosfor

|

germanyum

|

gümüş

|

mineraller

|

kadmiyum

|

kalsiyum

|

kalay

|

klor

|

kobalt

|

krom

|

kurşun

|

kükürt

|

lityum

|

magnezyum

|

molibden

|

nikel

|

potasyum

|

selenyum

|

sodyum

|

stronsyum

|

vanadyum

|